درس يكم: صفويان (1

اوضاع ايران قبل از تشكيل دولت صفوي

آيا آخرين درس سال گذشته را به خاطر داريد؟ در آن درس خوانديد كه اوضاع كشور ما پس از انقراض دولت تيموريان بسيار آشفته و پريشان بود، زيرا به دليل نبودن حكومت واحد و قدرتمند، حكام و گردن كشان ايجاد ناامني كرده و آسايش عمومي را از ميان بردند و آبادي ها را ويران كردند. در اواخر قرن پنجم هجري حكومت هاي مختلفي در ايران تشكيل شد. اين حكومت ها پيوسته با يك ديگر مشغول جنگ بودند. چنان كه آق قويرنلوها موفق شدند قراقويونلوها را از ميان بردارند. به جز مخالفان داخلي، دشمنان خارجي نيز گاه و بيگاه به مرزها هجوم مي آوردند. مثلاَ ازبكان به خراسان حمله مي كردند و باعث خرابي هاي بسيار در اين منطقه مي شدند يا پرتغالي ها با كشتي هاي جنگي خود به خليج فارس آمده و در مورد تصرف سواحل و جزاير ايران بودند. در كنار اين ناامني ها و آشوب ها به دليل عوامل متعدد ازجمله اختلافات مذهبي تفرقه ي شديدي ميان مردم وجود داشت، زيرا در آن زمان مذهب رسمي در كشور وجود نداشت.

  تشكيل دولت صفوي (شاه اسماعيل)

سرانجام با تشكيل دولت صفوي در اوايل قرن دهم ه. ق اوضاع كشور ما عوض شد.سلسله ي صفوي به وسيله ي شاه اسماعيل تأسيس گرديد. او از نوادگان شيخ صفي الدين اردبيلي است.
شيخ صفي الدين مريدان زيادي داشت پس از او فرزندانش درصدد برآمدند با حمايت مريدان خود به قدرت برسند. بهترين طرفداران آنان هفت طايفه ترك به نام قزلباش ها بودند كه مذهب شيعه داشتند. سرانجام در سال 907 ه.ق شاه اسماعيل توانست به كمك آن ها به سلطنت برسد. شاه اسماعيل با رسمي كردن مذهب شيعه و سركوب مخالفان، توانست حكومتي قوي به وجود آورد و تبريز را به پايتختي انتخاب نمايد.
بعداز برقراري نظم در ايران، سپاه ايران عازم جنگ با ازبكان شد و با شكست ازبكان مرزهاي ايران بار ديگر از طرف شمال شرقي به رود جيحون رسيد و از طرف مشرق نيز با هند همسايه شد. در اين زمان در هند پادشاهي به نام بابر (بابِر) از نوادگان تيمور حكومت مي كرد.
با تشكيل دولت شيعه مذهب صفوي و قدرتمند شدن آن، سلطان سليم پادشاه عثماني به ايران حمله كرد. سپاهيان ايران به مقابله با آنان پرداختند و در محلي به نام چالدران با آنان به شدت جنگيدند در اين جنگ ايرانيان شكست خوردند. زيرا ارتش عثماني داراي توپ و تفنگ ولي ارتش ايران فاقد اين سلاح ها بود و از تير و كمان و شمشير استفاده مي نمود. پس از شكست چالدران تبريز اشغال شد ولي در اثر مقاومت مردم عثماني ها وادار به عقب نشيني شدند و شاه اسماعيل پس از چندي درگذشت.

  شاه تهماسب

پس از شاه اسماعيل فرزندش تهماسب به سلطنت رسيد او هنگامي كه كه بر تخت نشست اوضاع ايران به دليل حملات ازبكان و عثماني ها آشفته بود. او اوضاع ايران را آرام كرد و سپس به خراسان لشكر كشيد و ازبكان را بيرون راند و بعد با عثماني ها در مدت طولاني وارد جنگ شد. ولي سرانجام هر دوطرف حاضر به صلح شدند به دليل همين صلح پايدار، اوضاع داخلي ايران بهبود يافت.  

  پرسش از متن درس اول:
1- آق قويونلوها موفق شدند كدام دولت را از ميان بردارند؟

ج: قراقويونلوها  

  2- در اواخر قرن نهم كدام دشمنان خارجي به مرزهاي ايران هجوم مي آوردند؟ اين دشمنان به كجاها حمله مي كردند؟

ج: ازبكان به خراسان حمله مي كردند و باعث خرابي هاي بسيار در آن منطقه مي شدند و پرتغالي ها با كشتي هاي جنگي خود به خليج فارس آمده و درصدد تصرف سواحل و جزاير ايران بودند.  

  3- شاه اسماعيل كه بود؟

ج: او از نوادگان يكي از صفويان معروف به نام شيخ صفي الدين اردبيلي است كه سلسله ي صفوي را تأسيس كرد.  

  4- مهم ترين طرف داران فرزندان شيخ صفي چه كساني بودند؟

ج: مهم ترين طرف داران آنان هفت طايفه ترك به نام قزل باشها بودند كه مذهب شيعه داشتند.  

  5- شاه اسماعيل در ابتداي سلطنت خود چه اقداماتي را انجام دادند؟

ج: در ابتدا شاه اسماعيل شروانشاهان و آق قويونلوها را شكست داد و به سرعت سراسر ايران و حتي قسمتي از عراق را تصرف كرده سپس با رسمي كردن مذهب شيعه و سركوب كردن گردن كشان داخلي و دشمنان خارجي حكومتي قوي و مركزي به وجود آورد و تبريز را به پايتختي انتخاب نمود.  

  6- با شكست ازبكان ايران با كدام كشور همسايه گرديد؟

ج: با شكست ازبكان مرزهاي ايران از طرف شمال شرقي به رود جيحون رسيد و از طرف شرق نيز با هند همسايه شد.  

  7- حمله كدام پادشاه عثماني به ايران منجر به جنگ چالدران رسيد؟

ج: سلطان سليم  

<

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: